Ngày xưa, tại làng kia có đôi trai gái yêu
nhau rất mặn mà. Người con trai khoẻ mạnh,
dũng cảm và chân thành. Cô con gái thuỳ mị,
nết na, hay lam hay làm. Dân làng rất yêu mến
và vun đắp cho mối tình đẹp đẽ
của họ. Nhưng lễ cưới chưa kịp
tổ chức thì giặc Pháp tràn đến. Từ
vùng tạm chiếm, chúng đánh nống ra vùng tự
do. Bộ đội ta vì thế yếu, phải tạm
rút lui để bảo toàn lực lượng. Làng
rơi vào tay giặc.
Quân giặc hà hiếp dân lành, lập ấp dồn
dân và xây đồn kiên cố trên quả đồi
thấp đầu làng.
Người con trai quyết định bỏ trốn
ra vùng tự do để gia nhập bộ đội
chủ lực, còn cô gái ở lại làng hoạt
động trong một tổ chức bí mật. Họ
chia tay nhau trong một đêm tối trời tại
vườn chanh cuối làng.
Tên đại uý đồn trưởng còn trẻ,
dáng dấp hào hoa và nặng lòng căm thù Việt
Minh. Hắn bị thương vào bàn tay phải
trong một trận kịch chiến với du kích.
Vết thương đã lành nhưng bàn tay mãi
mang tật: các ngón tay co quắp, không thể mở
xoè ra. Dân làng gọi hắn là thằng "Quắp".
Cô con gái được tổ chức phân công
điều tra tình hình đồn địch. Cô phải
làm quen với bọn lính và cả với tên đồn
trưởng để được phép ra vào
đồn, mua bán những thứ cần thiết
cho chúng. Dân làng bắt đầu nghi ngờ, chê cười
trách móc, cho rằng cô đã phản đội. Có
người gặp cô đã ngoảnh mặt
đi, nhổ nước bọt. Sự khinh miệt
càng tăng khi mọi người biết rằng cô
đã có mang.
Cô sinh con trong sự khinh ghét của dân làng.
Đứa con trai hoàn toàn khoẻ mạnh nhưng có
một dị tật bẩm sinh: bàn tay phải của
nó có các ngón tay nắm chặt, không bao giờ xoè
ra. Nhiều lần tắm rửa cho con, người
mẹ cố gỡ các ngón tay nhưng thằng bé cứ
khóc lên ngằn ngặt, nên đành thôi. Thật
đáng đời quân Việt gian, cha quắp đẻ
con quắp!
Chín tháng sau khi đứa bé chào đời, bộ
đội ta bí mật tập kết chuẩn bị
công đồn. Chính cô gái dẫn đầu một
mũi tấn công.
Người chồng chưa cưới của cô
có mặt trong trận đánh, nhưng họ chỉ
gặp nhau một phút trước khi cô hy sinh. Một
quả bộc phá nổ gần đã hất cô
ngã xuống, tim ngừng đập, nhưng toàn
thân cô mềm mại.
Trận đánh thắng lợi, thi hài cô
được đưa về ngôi đình giữa
làng, phủ lá cờ đỏ sao vàng. Khuôn mặt
cô trông như đang ngủ.
Người ta bế đứa bé đến
vĩnh biệt mẹ nó. Người chồng
đưa tay bế lấy đứa bé, nhìn vào mặt
nó hồi lâu. Đứa bé đưa ngang cánh tay tật
nguyền của mình và trước sự kinh ngạc
của mọi người, năm ngón tay bé bỏng
từ từ mở ra như năm cánh hoa. Giữa
lòng bàn tay trắng hồng là một nụ hoa chanh
còn tươi nguyên và cũng đang từ từ
xoè cánh. Mùi hoa chanh trái vụ tràn ngập ngôi
đình, ngào ngạt át cả trầm hương.
Người chồng bỗng ghì chặt đứa
con vào mặt mình, anh hổn hển nói mỗi lúc
một to: "Con tôi, con tôi, con của tôi...".
Bàn tay đứa bé nghiêng đi và hoa chanh rơi
xuống nhẹ nhàng như chim hạ cánh, đặt
vào đôi môi của người mẹ. Mọi
người nín thở trông chờ phép lạ xuất
hiện lần hai. Và đúng vậy, bộ ngực
của người mẹ trẻ bỗng căng phồng
lên như vừa hít một hơi dài, khuôn mặt
ửng hồng trở lại. Đôi mắt với
hàng mi dài đang khép bỗng rung rinh rồi bừng
mở to. Cô liếc nhìn chung quanh và trông thấy
hai bố con đang ôm nhau.
Cậu bé được đặt tên là Chanh.
Khi cậu tròn 5 tuổi, người cha đã ngã
xuống trên cánh đồng Mường Thanh một
giờ trước khi toàn bộ quân Pháp ở
Điện Biên lũ lượt ra hàng.
***
Anh Chanh, hiện nay anh ở đâu?
Nếu anh đọc mẩu chuyện này của
tôi, xin anh viết thư về toà soạn báo Thế
Giới Mới để báo tin. Tôi chắc chắn
anh sẽ chứng minh rằng những điều tôi
viết trên đây hoàn toàn là sự thật./.
Văn Như Cương