Đứng trên bờ biển sát cạnh ngay mép nước, với những dép, làn và áo khoác vừa cởi, anh buộc cái phao nho nhỏ vào thắt lưng và kín đáo liếc nhìn lên mặt đê, nơi có hai người đàn bà đang ngồi. Được ánh hoàng hôn choàng phủ lên, xiêm áo của họ bỗng mềm mại hẳn làm rõ những nét yêu kiều ở cô gái, người có đôi chân trần thon thả. Gió đùa trên mái tóc, hất ra, để lộ gương mặt u buồn và đôi mắt đen láy, thẳm sâu của người thiếu phụ mặc lụa sẫm màu. Người thiếu phụ nói chuyện bằng một giọng trầm, còn cô gái thi thoảng lại cất tiếng cười trong trẻo.Phao đã buộc xong, anh lồng tấm lưới trắng vào đầu chiếc gậy vừa đặt trên vai, vội vã xuống nước rồi đi ra khỏi bờ. Lại thêm một lần anh nhận thấy mình là kẻ trớ trêu trước thế giới con người: "Chắc hẳn họ, những người đàn bà sang trọng sẽ nhìn ta như nhìn một thằng đánh dậm. Phải một thằng đánh dậm đen như đêm và khốn khổ chẳng kém một chú còng còng"... "Chậc, thì đã sao nào, biết đâu họ cũng chỉ là những kẻ khốn nạn nào đó được áo quần che phủ?". Anh hằn học nghĩ. "Nhưng... sao lại có những người đẹp đến thế nhỉ". Anh nghĩ tiếp và bỗng nhiên lại quả quyết lao mình sâu hơn nữa vào phía đêm của biển.

Thiếu phụ nhìn "anh đánh dậm" và bảo với cô gái:

- Sao anh ta lại không rủ ai cùng làm cho vui, tối rồi còn gì, một mình giữa bao la như thế. Đêm. Lại bốn bề là sóng nước mênh mông. Không gì đáng sợ bằng sự cô đơn, thui thủi, đúng không nào, cô bé?... ? Sợ thật đấy, nhỡ ra... thì biết gọi ai?

Chị nói và nhìn theo hút anh chàng, lúc này đã lẫn vào nước sẫm tối, chỉ còn có cái chỏm đầu nhấp nhô với sóng ngoài xa.

- Có gọi thì cũng chẳng ai nghe thấy được, giờ này chỉ còn chị em mình ở đây nữa thôi. Nhưng... Chả lẽ chị chưa bao giờ cô đơn?... Cô gái cười tinh nghịch... Và cái gì thì rồi cũng quen được thôi. Anh ta cũng vậy, có lẽ cũng quen mãi cảnh đơn độc rồi. Em thấy anh ta chẳng có vẻ gì là sợ cả. Mà trông thế, đánh nhau thì đến thuồng luồng cũng phải thua ấy chứ. Chị đến đây nhiều chưa? Cái nghề của em khiến em phải nhận rõ về hình dáng mọi người, nguồn gốc nơi họ sinh sống. Em đoán anh ta không phải người vùng này, cũng chẳng phải là dân đánh lưới chuyên nghiệp. Em có cảm giác anh ta là một người thành phố, làm cái nghề này chỉ để trốn tránh một việc gì đó thôi.

Và cô gái mơ màng:

- Em dám chắc với chị nếu bây giờ anh ta khoác một chiếc sơ mi cổ cồn và thắt cà vạt, những ngón chân không ấm cát mà xỏ trong một đôi giày đen, trong túi lại có tiền rủng rỉnh, thì những cô gái thời thượng của chúng ta cứ gọi là... "chui vào lưới tất". Thật đấy.

Cô cũng nói với một giọng hằn học nào đó, thoảng qua.

Biển đêm dâng đầy, sóng vỗ từng đợt, từng đợt vào vách đá dưới chân đê, nơi hai người đang ngồi. Cô gái mỉm cười tự hỏi thầm trong ngực: "Vật vã, gầm gào mãi làm gì cho mệt, sóng ơi!? Quên đi, quên đi. Đừng tự đập nát mặt vào vô vọng mãi".

... Cô bỗng nhớ lại cái ngày đập mặt mình vào tường mà gọi tên một người đàn ông. Mà người ta vẫn không trở về, cho dù tiếng gọi đã đến hồi tuyệt vọng. Cô nghĩ về người cũ, nghĩ về những ngày bối rối và vô vọng, cái ngày cả cô và anh ta mới ở tuổi 20. Ngày mà cô thấy cả thế giới chỉ có tình yêu của cô và anh chàng là mối tình đáng kể, còn tất cả chỉ là sự đơn điệu hoặc hoang tưởng, nhạt phèo.

Nhưng rồi anh ta đã bỏ cô, chẳng vì cái lẽ gì rõ rệt có thể cắt nghĩa được, y như cái lý do để đến với nhau cũng cực kỳ vô lý. (Đấy là xét bằng cái con mắt tỉnh táo của cô bây giờ). Tuyệt vọng, cô thấy trời đất quay cuồng và thế giới như sắp sụp đổ. Đêm ngày cô cầu mong cả cô và anh ta bị trói vào nhau, được đưa đến trước một cái bể hỗn độn và đen kịt, chỉ chờ ai đó đẩy xuống cho xong mọi sự đời. Và điều đó đã xảy ra với 20 viên thuốc ngủ, nhưng thuốc chưa kịp ngấm thì cô đã kịp thời tự cứu sống mình bằng cách đến bệnh viện nhờ bác sĩ. Chẳng có ai cười cô khi đã thay đổi quyết định về sự chết - sống của mình nhanh đến vậy. Cô nghĩ "mà có cười chăng nữa thì đã sao?". Cô kể cho bác sĩ nghe những ý nghĩ đã lướt qua óc cô trong cái khoảnh khắc kinh hoàng ấy, rằng "thế là ngày mai ta không còn thức dậy nữa đâu. Thương cho bà ngoại quá, biết ta chết khi vừa mới nghe ta kể hôm nào về những ước muốn của mình, thì bà làm sao tin được? Lại thương cho ba mẹ, người sinh ra ta phải mang tội với đời vì đã để cho con mình tự tận thế này. Thương cho cái Thu từ này chẳng còn ai mà trò chuyện... Mà ta chết vì cái gì cơ chứ? Vì một người con trai đã ruồng bỏ ta ư? Sao ta lại hèn đến thế. Rồi cô ngước đôi mắt tuyệt vọng nhìn các bác sĩ. "Xin hãy cứu... ứu... ứu... cháu... áu".

Giờ thì mọi điều đã qua rồi, cô có thể bình tĩnh nhìn vào nỗi đau của mình như hôm nay nhìn sóng đập mình vào vách đá. Cô nhìn những cành dừa khô sũng nước, những chùm rong mà sóng hất lên bờ, thầm nghĩ: "Cảm ơn cuộc đời, dù cuộc đời có thế nào thì sống cũng còn là một sự khám phá, và chết chỉ là một kiểu đầu hàng...".

Thiếu phụ vẫn mải dõi theo anh chàng đánh lưới ở ngoài xa. Câu nói của cô gái về vầng ngực rộng khiến cho chị liên tưởng đến người đàn ông của chị. Giờ này anh đang ở xa, xa đến mức nếu chị muốn áp mặt vào ngực anh để tìm cái mùi quen thuộc như chính máu thịt của mình một lần nữa thôi thì chị phải vượt qua một người đàn bà khác. Mà điều đó đối với chị khó khăn chẳng kém cái việc phải quên anh đi trong đời sống của mình, cái việc khiến cho trái tim chị tan nát và mỗi lần nhớ đến lại đập lên từng hồi những lời rên rỉ.

Chị và người mà chị yêu đã có những ngày tháng nồng nàn, như biển kia đắm đuối với bờ đến ngàn lần mà không mệt mỏi, mà vẫn khao khát.

Biển đêm nay gió mùa thu thổi những hơi lành lạnh, bến vắng người làm chị càng nhớ đến anh hơn. Vào những đêm như thế này, một vầng ngực tựa như thế kia đã che chở cho chị, đã đón nhận những cái hôn của chị. Và chị đã lắng nghe hơi thở của anh trên mái tóc mình, lắng nghe những tiếng thầm thì.

- Ôi mùi hương quen thuộc của anh... Em có biết không, mùi của tóc em giúp cho anh tìm về với cuộc sống đấy. Và nó sẽ theo anh suốt cuộc đời... được không?...".

Rồi anh kể cho chị nghe cái ngày anh nằm quân y viện, trong vòng tay của một cô y tá đẹp như tiên nữ và căn phòng ngập mùi long não: "Cô ấy đẹp lắm em ạ, à... à mà, nhưng em còn đẹp hơn nhiều, tất nhiên rồi - Anh cười chữa cái vụng về của mình, rồi nói tiếp - Nhưng càng nhìn cô ấy anh càng nhớ đến em, đôi khi mùi long não lại làm cho anh tưởng tượng ra mùi hương mà tóc em vẫn gội. Anh nói em đừng cười chứ, chính cô ấy làm anh nhớ em nhiều hơn, mong về với em nhiều hơn, ngay cả lúc vết thương còn rất nặng..."

Tình yêu của anh chị là như thế.

Mà giờ đây anh lại thuộc về cô y tá kia. Người ta cứ bảo cuộc đời có những chỗ ngoặt bất ngờ. Anh gửi cho chị một lá thư một tuần sau cái ngày anh và chị còn đằm thắm với nhau dưới một đêm trăng, cũng thu lành lạnh như thế này và bên một bãi biển miền xa: "... Một hôm cô ấy khóc, kể cho anh biết rằng người yêu của cô đã hy sinh ngoài mặt trận. Anh hiểu nỗi đau của người mất mát, cố động viên cô ấy... Rồi anh nhận ra rằng cô ấy đã yêu anh từ lâu. Hết lòng chăm sóc vết thương của anh mà không dám thổ lộ tình yêu của mình, vì cô ấy chứng kiến những lần anh viết thư cho em ngay trên giường bệnh... Trước khi anh ra viện cô ấy đề nghị anh một điều... Anh đã tưởng... và anh đã... thế rồi anh ra viện, về với em như em đã thấy. Nhưng hôm nay, sau 4 năm gặp lại, anh không thể ngờ mẹ con cô ấy lại bơ vơ, khốn khổ đến nhường ấy... Quân y viện giải tán, cô ấy giải ngũ và không biết xoay sở thế nào để nuôi được con. Mà đứa bé thì giống như đúc. Anh thương mẹ con cô ấy và anh càng yêu em hơn. Bây giờ tuỳ em quyết định.

Cô ấy chỉ khóc mà không đòi hỏi gì cả. Anh phải nói thực để em biết và xin em tha thứ, xin em vẫn chấp nhận lời cầu hôn của anh như anh đã nói cùng em trước khi chúng ta chia tay nhau... Còn về mẹ con cô ấy, anh đã có sẵn giải pháp: sẽ thường xuyên gửi tiền giúp đỡ cô ấy nuôi con. Anh chờ thư em qua địa chỉ của T mà em đã biết...".

Bức thư giống như quả bom hất tung chị lên rồi thả rơi xuống cho toàn thân tan nát. Chị không tin vào những dòng chữ trước mắt mình. Chị không thể ngờ được mọi thứ lại đổi thay nhanh đến thế. Vừa mới 7 ngày trước đó chị còn thấy trái đất này đêm nào cũng tràn ngập ánh trăng và cuộc đời là biển với những con sóng yêu dào dạt, những con sóng xanh mầu trời, những con sóng tím màu hoàng hôn. Và căn phòng của chị là một thế giới của thơ ca và những nụ hôn hạnh phúc.

Chị không gửi thư đến địa chỉ T. Chị chuyển sang thuê một căn phòng khác. Không còn một tín hiệu nào được phát ra để anh có thể biết được ý nghĩ của chị, thậm chí chị không muốn ai còn nhắc đến tên anh với mình nữa.

Nhưng tên anh thì không ra khỏi trái tim chị, nó khắc một nét rất sâu vào trong đó, cho dù thời gian có phủ lên biết bao nhiêu những vui buồn khác. Vì công việc, nên có rất nhiều hoàng hôn tím chị còn gặp lại. Biết bao nhiêu ánh trăng vàng phủ ngập lối chị đi. Và biển vẫn cứ rộn rã không thể nào hiểu được qua những thì thầm của sóng.

Chị không cho anh biết về mình nhưng chị vẫn kín đáo dõi theo để biết về anh. Có thể vì tuyệt vô âm tín mà anh đã lấy cô ấy, có thể vì trách nhiệm người cha với đứa con, có thể chỉ giản đơn là trông đứa bé kháu khỉnh, và cũng có thể lắm, chính là bởi... "cô ấy đẹp lắm em ạ...".

Biển đêm nay hệt như biển đêm nào, hệt như nhiều đêm, bởi giữa hai người có biết bao đêm bên nhau cơ chứ. Lúc thì vầng ngực rộng hiện ra thoảng mùi mồ hôi của anh chàng vừa đi gặt lúa giúp dân. Lúc thì cái mắt có đuôi với nụ cười hóm hỉnh. Lúc thì anh cao hứng hát một bài "Vọng phu" mà chị rất thích. "Em cứ nhớ tên bài hát nào nói ra thì anh thuộc bài hát đó". Tưởng anh nói bốc đồng, chị đã thử, mà chị thì biết tên nhiều bài hát lắm, cũng là dân thích âm nhạc mà. Thế mà anh thuộc hết thật.

Ký ức đầy những kỷ niệm, nhưng lúc này có thể bởi cô gái nhắc đến vùng ngực rộng nên chị nghĩ về hình ảnh đôi môi chị lướt trên khoảng da thịt rắn chắc ấy, cái chỗ có trái tim đã từng đập mạnh mẽ vì chị ấy. Chị nhắm mắt lại cho những giọt nước mắt thi nhau chảy xuống, tràn trên gò má...

Vào lúc gió thổi khô dần những giọt nước mắt ấy, vào đúng cái lúc cô gái cũng đang hồi tưởng về phút giây hiểm nghèo đã vĩnh viễn qua đi ấy thì ở ngoài kia, trong đêm tối, trong nước, trong những bước chân ngày một xa bờ, cùng với tấm lưới đã thả hết trong mênh mông. Anh chàng "đánh dậm" cũng chẳng nghĩ gì đến cá. Lần đầu tiên kể từ khi chọn cái việc đánh cá ở chốn không người này để kiếm sống, anh không nghĩ đến mẻ lưới thu về trong đêm. Có lẽ người thiếu phụ và cô con gái là những hình ảnh xúc tác mạnh, cho anh nhớ ra rằng cuộc đời không chỉ là phải sống (chứ ai đàn ông lại tự vẫn bao giờ?) mà còn phải sống với những gì đẹp như gương mặt người đàn bà kia, hay như cặp chân trần của cô gái nọ. Không. Không thể chỉ là ăn, ngủ và quên đi hết thảy... Như anh đã từng quên. Anh quên rằng vợ anh là người có gương mặt hệt như thiếu phụ ấy, đôi mắt đen láy lấp lánh thứ ánh sáng tâm hồn và cặp chân cũng nõn nà trẻ trung như cô con gái nọ ngày mà anh mới cưới nàng về... Người ta có nhiều câu răn dụ về tình chồng vợ, nhưng anh thì bối rối giữa hai câu mà anh nhớ được: "ở đời vợ đẹp con khôn" và "Vợ đẹp là vợ người ta"... Thử hỏi đã là người đàn ông, lại đàn ông như anh, có đầy những cái mạnh ưu trội, sao lại không cưới một người đẹp làm vợ, nhất là người ấy lại yêu anh đến thế? Nàng lại đã sinh cho anh hai đứa con, một trai một gái, y như trời cho anh tất cả vậy. Nào có ai dám cược với anh rằng: đẹp, khôn lại là mầm tai hoạ. Yêu vợ đến như anh, thiên hạ cũng có, nhưng hiếm. Anh chẳng muốn cho nàng đi vượt khỏi tầm mắt của mình. Anh cũng chẳng dám rời nàng mà đi đâu quá xa. Đến mức cả gia đình anh lầm vào cảnh túng thiếu quanh năm. Anh và nàng cùng nhau nhớ đến một câu khác của đời về một túp lều tranh... Nhưng cũng chẳng được bao lâu, khi mà những đứa trẻ con lớn lên đau ốm và nghèo khổ. Nàng đã chẳng quản thân gái với biết bao nhọc nhằn của kiếp người làm công ăn lương trước những tay giám đốc ham muốn đủ thứ trên đời. Nhưng chỉ riêng ham muốn nàng thì họ không đạt được. Nàng đã phải tránh sự thù hằn của những người đàn ông thất bại. Và nàng đã giống như một con cá chuối đắm đuối vì con và vì chồng. Nhưng oái oăm thay, không biết từ đâu lại đồn đến tai chồng nàng rằng, nàng là người đàn bà hư hỏng. Lời đồn có từ đâu, từ mảnh lửa nào đã bốc lên làn khói? Hay nó đến là bởi chính đôi tai quá thính của chồng? Thiên hạ thiếu gì những người chỉ đơn giản: "Anh thích nghe thì tôi nói" làm chuyện vui đùa. Hay bởi tại có vật quý thì hay hình dung ra kẻ trộm? Hay bởi tại sự khó nhọc cuộc đời chỉ làm khô mái tóc nàng chứ chẳng làm ánh mắt của nàng bớt sáng. Mà cái ánh sáng tâm hồn thì lại quyến rũ vô tư tất cả những ai! Thế là vốn đã mặc cảm về nỗi không nuôi nổi vợ con, chồng nàng lại bị lời đồn xỉa cho những nhát dao sâu hoắm của ghen tuông, nhục nhã. Anh - chồng nàng, sau một thời gian hành hạ nàng cả về thể xác lẫn tinh thần đã rời bỏ nàng, con cái và phố phường với những lời đồn mà khi tỉnh táo anh cho rằng chẳng hề có lấy một chút căn cứ nào.Anh đã quên nàng, hay cũng có nghĩa là anh đã cố quên nàng. Anh vùi đau thương vào đêm tối. Anh không còn thích có các mối liên hệ với mọi người. Một mình, với tấm lưới vó. Một mình trong bao la, biển trò chuyện và chia sẻ. Anh bây giờ là những đêm về, làn đầy ắp cá, hay có vơi chút ít cũng chẳng làm sao. "Này, có mua thì tôi bán cho". Anh nói giá rất cao, bán được thì anh tặc lưỡi: "Đời có thương quái gì ta". Chỉ bán được giá thấp thì anh cũng tặc lưỡi: "Ta còn mong gì hơn nữa?"... Không có người đàn bà nào vượt được hình ảnh của vợ, nhưng để: "Quay về với cô ta thì không đời nào, chả lẽ con người có thể chịu nổi những lời đàm tiếu?". Anh hình dung ra vẻ mặt của các cô em gái. Chúng vênh lên mà giễu cái vẻ kiêu sa của nàng. Chúng thì thầm những lời bên tai mẹ anh. Và mẹ anh nhăn nhúm đau khổ khi thấy anh "lại cứ tha thiết yêu một đứa khác máu tanh lòng"... "Biển ơi, biển ơi...". Đã có lần anh kêu lên trong gió đêm: "... hiểu được con người lại như mò kim dưới đáy đại dương sao?". Đã bao lần anh nói với chính anh rằng vợ anh không có tội, nhưng đồng thời anh cũng biết anh không đủ sức vượt qua những gì người ta đặt ra trước lối trở về.

"Cá đây, cá đây..." và anh luôn mong cuộc kiếm sống, đánh bắt, rao bán của mình không gặp con người, không gặp những người quen. Nhưng không gặp người, không có con người thì đánh - bắt, mua - bán với ai, phỏng có ích gì? Anh không muốn gặp người quen, nhưng với người lạ thì dư âm còn lại thường là một sự chán chường ghê gớm... Kể từ đó đến nay đã 10 năm có lẻ.

Thế mà hôm nay, ai xui cho trời nhiều gió, ai xui cho hai người đàn bà có mặt trên bãi vắng này. Họ là người lạ hay có quen nhau? Còn anh thì lần đầu trông thấy họ, nhưng đã như thấy tự bao giờ. Hay cái vẻ đẹp ấy vẫn có hàng ngày, vẫn ở đâu đó trong cuộc đời mà anh không nhìn thấy kể từ khi mắt anh vướng một nỗi buồn?

Anh nhìn thấy họ trong một cái liếc thầm mà hình ảnh của họ thôi thúc anh ghê gớm. Cuộc sống thật đáng yêu bởi cuộc sống có những người đàn bà như thế sao? Anh có ngờ đâu rằng hai người đàn bà cũng nghĩ về cuộc sống với những niềm tin mới, bắt đầu từ hình ảnh của anh, hình ảnh người đàn ông vạm vỡ, vững chãi trước biển đêm hùng vĩ.

Trăng đã lên cao, rải xuống mặt biển những đợt sóng vàng óng như mật. Biển vẫn vỗ từng hồi vào bờ đá. Gió cứ dùng dằng một ước muốn: "Cho họ biết được ý nghĩ của nhau?". Hay cho biển đêm sẻ chia những tâm sự thầm kín? Mà gió cứ thổi quẩn quanh đây?./.

Trần Thị Trường

Tác giả Trần Thị Trường:

(Các bút danh khác: Thu Thủy, Hưng Quang)

* Tên khai sinh: Trần Thị Trường, sinh ngày 26 tháng 10 năm 1950 tại Tuyên Quang. Quê quán: Đan Phượng, Hà Tây. Nơi ở hiện nay: Đống Đa, Hà Nội. Tốt nghiệp Đại học Báo chí. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1994).

* Trần Thị Trường theo học Trường Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội, sau đó làm báo, viết văn. Hiện nay là phóng viên báo Người Công giáo Việt Nam.

*Tác phẩm đã xuất bản: Lời cuối cho em (tiểu thuyết, 1989); Kẻ mắc chứng điên (tiểu thuyết, 1991); Bâng khuâng (truyện ngắn, 1993); Tình câm (truyện ngắn, 1996).