Hai vợ chồng đi tới bìa rừng thấy cả một trời
đầy mây chìm xuống rất thấp. Một tầng mây mầu xám
dày đặc nặng nề như vảy cá bằng chì xếp nhiều
lớp lên nhau đậu ngay trên ngọn những cây rừng cổ
thụ trụi lá. Thật là một hiện tượng quái dị chưa
từng thấy. Mây như thế chắc chắn cơn mưa rừng dữ
tợn sắp sửa đổ ập xuống, không khéo còn kéo theo lũ
lớn. Hai người cuống quít nhìn quanh tìm nơi trú mưa, tìm
chỗ đất cao ngừa lũ quét. Họ phóng tầm mắt nhìn
gần nhìn xa tìm kiếm. Trước mắt họ hoàn toàn trống
trải, không một bụi cây, một tán lá rừng. Hai vợ
chồng đứng trong cái mênh mông hoang vắng thinh lặng đến
rợn người. Cả khu rừng già nhiệt đới sạch trụi không
còn một chiếc lá, một mầu xanh. Những bụi cây rậm
rạp đặc trưng của rừng mưa nhiệt đới châu á, tạo
nên những phòng tuyến mầu xanh ngút ngàn, đủ loại cây
nhỏ, dây leo, gai góc chằng chịt, không vết chân thú,
không vết chân người, nay mọi thứ đều rụng cả trông
như mớ xương xẩu trập trùng khắp nơi. Nếu có mồi
lửa hay tia chớp, chỗ này sẽ thành một biển lửa.
Cả cỏ dưới tán lá rừng cũng không sống nổi. Thứ
cỏ cứng đầu dai dẳng nhất là cỏ tranh chỉ trong
mấy ngày cũng đã lụi tàn nhanh chóng. Những lá tranh khô,
cứng như thiếc và nhám như cát phút chốc mềm nhũn
thối rữa nằm rạp trên mặt đất. Những thân cây như
những bộ xương gầy gò khẳng khiu vươn lên chới với
níu trời. Toàn khu rừng như vừa qua cơn bão dữ. Khu
rừng giống người bệnh vừa trải qua cơn sốt vỡ da
rụng tóc. Trên mặt đất nơi đâu cũng đầy lá rơi. Trên
thân cây chỉ có loài địa y bám chung quanh, địa y là
một cơ thể sống cộng sinh giữa nấm và tảo, mầu xám
bám như vảy cá suốt từ gốc đến ngọn. Đứng nơi đây
nhìn qua sườn núi bên kia thấy mây sà xuống thấp
tiếp đất. Rừng cây trụi lá giống như những cái rễ
mọc từ tầng mây dày đặc cắm thẳng xuống đất.
Thế nhưng cơn mưa vẫn còn lấp ló trong mây, chưa chịu
rụng xuống.Lựu run rẩy đứng sát người Nghĩa. Anh quàng
tay ôm vai vợ. Trước cảnh tượng hoang vắng tiêu điều
như thế này đến cả đàn ông như anh còn cảm thấy
sợ hãi. Chiều hôm nay hai vợ chồng đứng giữa khu
rừng hoang vu trụi lá xơ xác, giống như hai con người còn
lại sau cùng khi thế giới vừa trải qua cuộc chiến
tranh hạt nhân hủy diệt. Tháng trước, khi đơn vị còn
ém quân bên kia biên giới, trên một điểm cao nhìn
xuống thung lũng anh thấy có chiếc máy bay vần vũ qua
lại nhiều lần trên vùng rừng này. Dưới bụng nó tung
ra đám mây bụi trên nền lá rừng xanh đậm của rừng
già trông rất đẹp. Anh đã nghe người ta nói đến
chất độc da cam là thuốc khai quang làm rụng lá cây. Lúc
ấy Nghĩa đã nghĩ, à, tụi nó làm cái việc uổng công,
chỉ một vài cơn mưa rừng thì đâu lại vào đó. Rừng
già nhiệt đới sẽ phục hồi nhanh chóng. Thiên nhiên
sẽ chứng minh sức sống vô địch của mình. Thế nhưng
giờ đây anh hết sức kinh hoàng. Đã qua cả mùa mưa
dầm Tây Nguyên thế mà cả khu rừng không thấy hồi
sinh. Hình như nước mưa còn mang cái chất độc khủng
khiếp đó thấm sâu xuống đất giết chết những mầm
sống tiềm sinh dưới ấy.
- Thôi về đi anh. Có rau cỏ gì đâu mà hái. Đứng đây
em sợ quá - Lựu nói.
- Sợ cái gì cô biệt động thành dũng cảm? Cọp beo
rắn rết đều chết hay đã bỏ khu rừng này mà đi
rồi. Chim chóc, sâu bọ cũng không còn. Đố em tìm ra
một con kiến. Nghĩa trêu vợ
- Không sợ thú dữ, chẳng sợ ma, nhưng trong rừng mà
không tiếng chim, tiếng gió, tiếng suối reo thì khiếp
quá. Thật đúng là khu rừng ma ám, thung lũng bị nguyền
rủa.
- Khu rừng này chịu thảm họa của thuốc khai quang. Cái
chất độc da cam nó còn mạnh hơn cả lửa. Bị lửa đốt
thì chỉ sau vài cơn mưa cây cối lại xanh tươi, còn
xanh hơn cả lúc trước. Lửa là động lực hóa thân.
Lửa là hình thức của một sự hồi sinh mới. Còn nơi
đây cây rừng đã chết, chết hẳn, không biết tới đời
nào mới có sự tái sinh. Thôi mình về đi.
Nghĩa chợt dừng lại chỉ tay lên ngọn cổ thụ rất
cao, chỉ còn những cành khô:
- Có cái khối gì đen đen trên kia.
- Tổ kiến, tổ chim, hay chùm gởi chết khô trên ấy.
- Không, coi kìa, nó động đậy
- Hình như con khỉ?
- Nó bị đói hay bị bệnh nên không chạy trốn được.
Bắn nhé?
- Đừng bắn, tội nghiệp!
- Chẳng lẽ mình đi tay không về tay không? Phải
kiếm thức ăn về chứ. Cả bọn thiếu thịt đã lâu.
Vả lại cho nó chết chóng vánh còn hơn. Trong khu rừng
trơ trụi như thế này trước sau gì nó cũng chết đói.
Lựu chưa kịp phản ứng thì "đoàng". Con
vật buông hai tay chới với rơi xuống. Nghĩa cõng con
khỉ giống như cõng đứa bé trở về.
Hai người sợ mưa chạy lúp xúp dưới một trời đầy
mây. Xa xa tiếng sấm động ì ầm, ánh chớp từ mây phóng
thẳng xuống đất. Mặt đất rừng bốc mùi khét giống
như quần áo cháy hay cao-su cháy. Đã trải qua gần hết
mùa mưa nhưng cái mùi khó chịu của thuốc khai quang
vẫn chưa phai. Khu rừng trụi lá xóa sạch hết vết tích
con đường rừng. Hai người cứ nhắm chừng hướng đóng
quân mà chạy về. Họ chạy trên nệm lá dày rất êm, có
chỗ lá mới rơi, nơi đã thối rữa. Đến lúc này Nghĩa
mới công nhận sức mạnh ghê gớm của những phản
ứng hóa sinh khi lái nó sang hướng hủy diệt. Nghĩa tưởng
như còn trông thấy chiếc máy bay nặng nề, thô kệch, sơn
rằn rện như con sâu, trong bụng chứa hàng tấn chất
thuốc khai quang. Con yêu tinh ở trên mây gieo rắc nọc độc
bệnh hoạn hủy diệt mọi loài dưới đôi cánh chết chóc
của nó, ngày trước ông bà mình tưởng tượng đó là
một vị ác thần trút đám bụi, hơi thở thối tha của
loài quỷ dữ mang mầm chết chóc xuống khu rừng xanh lá,
xanh sức sống.
Nửa giờ sau họ về tới chỗ đóng quân. Có mấy người
chạy ra đón. Một người cười chọc, nói giỡn:
"Trông anh chị từ trong rừng đi ra giống như đôi
vợ chồng nhà giàu phong lưu buổi chiều cõng con đi
dạo mát". Lại có người nói: "Hết thú rừng
rồi sao? Ai lại bắn khỉ? Thịt khỉ ăn sao được? Người
ta bảo ăn thịt khỉ xui cả năm!" Nghĩa nói: Cả khu
rừng bị thuốc khai quang trụi lá, rau cỏ đâu mà hái?
Chim chóc, thú rừng cũng không còn. Bắn tạm con khỉ này
về đổi món. Người ta nói thịt khỉ bổ dương".
Cả đơn vị, mấy chục con người không ai biết cách làm
thịt khỉ. Có người góp ý, thì làm như làm thịt heo,
bắc nước sôi tưới, cạo lông, mổ bụng... Có người
nói: "Thịt rừng ai lại làm như làm lợn thế? Thường
người ta lấy lá khô hay rơm rạ đốt lông xong thì
mổ". Đốt lông xong, đem xuống suối rửa sạch than
tro thấy da con khỉ mầu xanh lam. Phân công cho chị Lệ,
chị Tú mổ ruột làm thịt. Khi làm việc hai chị cứ
than:
- Đàn ông con trai thiếu gì sao không chịu ra tay, để
đàn bà con gái làm, ghê quá!
Chị Lệ cầm dao mổ dọc cái dạ dày con khỉ. Nghĩa
đứng xem, lúc đầu anh tưởng con khỉ bị đói, sau anh
rất ngạc nhiên, dạ dày nó no tròn, chứa đầy một
thứ mảnh vụn mầu nâu, mới trông như lá khô, xem kỹ
ấy là nấm mèo.
Thực đáng khâm phục, con vật biết tìm cái ăn trong
khu rừng trụi lá. Trước khi thoát ly lên núi, Nghĩa là
sinh viên khoa học, anh biết thuốc khai quang có tác dụng
làm cho rụng lá. Cây cối không quang hợp được nên
chết. Nấm không có diệp lục tố, không cần quang
hợp, nguồn dinh dưỡng của nấm là từ những xác cây
mục. Thuốc khai quang chính là bạn đồng minh của loài
nấm. Con khỉ này rất khôn, nó biết tìm ra nguồn thực
phẩm giàu chất dinh dưỡng trong khu rừng chết.
Trong rừng cây cối chết chỉ riêng loài nấm tồn
tại, chúng phát triển một cách bất thường. Đúng là
một sinh thái phát triển không còn cân bằng. Hóa ra con
khỉ cũng đã phát hiện nấm là thứ thực phẩm tuyệt
vời. Thời kỳ ấy, lợi dụng mùa mưa dầm Tây Nguyên,
địch đánh phá ác liệt. Đường tiếp tế bị gián đoạn
nhiều tháng. Cả mấy chục con người tồn tại nhờ
nấm. Lúc đầu còn gạo, còn dầu mỡ, nấm đem về chiên
xào kho nấu đủ kiểu. Về sau không có gạo, vơi rau
rừng, mọi người ăn nấm luộc trừ cơm. Nấm nhiều vô
kể, tha hồ hái. Nấm lại chứa đủ chất dinh dưỡng nên
tất cả mọi người đều khỏe mạnh, có người béo
ra. Thời gian sau đó đã có gạo nhưng rừng vẫn chưa có
mầu xanh cả đơn vị vẫn dùng nấm thay rau.
Vợ chồng Nghĩa và Lựu được cái diễm phúc hơn người
là suốt trong những năm dài chiến tranh được sống
gần nhau. Thời kỳ này gian khổ quá nên họ không để
cho có con. Hòa bình lập lại. Nghĩa và Lựu trở lại đời
sống dân sự. Cả hai đều công tác trong ngành giáo
dục. Họ ít có cơ hội nhắc nhở lại kỷ niệm chiến
trường. Cho đến một hôm Nghĩa tình cờ nghe cái tin:
Một người mẹ bị đưa ra tòa về cái tội đã đầu
độc đứa con mới sinh bằng sữa mẹ và thuốc ngủ. Câu
chuyện thật thương tâm. Theo lời khai của cha mẹ thì
đứa bé là một quái thai chỉ có một con mắt giữa trán,
kiểu quái vật. Dư luận xã hội thông cảm cho trường
hợp đau thương nghiệt ngã này, tòa chỉ xử bản án tượng
trưng. Người ta nói vợ chồng người ấy sống và làm
rẫy lâu dài trong một cánh rừng đã nhiễm độc thuốc
khai quang rất nặng.
Thời gian này Lựu báo tin có thai. Nghĩa xúc động vô
cùng. Suốt ngày đêm nỗi hãi hùng con mắt quỷ cứ ám
ảnh hoài. Nghĩa nghĩ vợ chồng anh đã sống một thời
gian dài trong vùng đầy thuốc khai quang, lại được nuôi
dưỡng bằng loại nấm mèo mọc lên từ những thân cây
chết vì chất độc mầu da cam. Nghĩa nhớ trước đây
đã có lần xuống suối rửa tay chân, anh thấy trên cánh
tay mình phủ một lớp bụi, rửa mãi không hết.
Những lần dẫn vợ đi khám thai, đi siêu âm, bác sĩ
đều nói ấy là một bé gái, cái thai phát triển bình
thường. Ngày đưa Lựu đến bệnh viện, Nghĩa phải
chịu đựng trong nhiều giờ sự lo âu căng thẳng tột
độ. Thực là một đòn tra tấn tinh thần.
Đúng là hồng phúc, mọi lo âu đều qua. Một bé gái
kháu khỉnh bụ bẫm chào đời. Khuôn mặt nó thật hoàn
hảo, đặc biệt cặp mắt rất đẹp, hứa hẹn ngày sau
cặp mắt ấy sẽ làm say đắm bao chàng trai. Niềm ao ước
của hai vợ chồng đã thành sự thật. Nghĩa quỳ bên nôi
con, nhìn lên nền trời xanh thăm thẳm mây trắng bay bên
ngoài cửa sổ chắp tay lại thầm tạ ơn trời đất.
Chiến tranh đã không để lại di chứng xấu xa nào trên
đứa con thân yêu. Thế nhưng có lẽ anh đã lầm...
Không phải như anh tưởng, đứa bé lớn lên thành
một cô gái rất xinh đẹp, nó ngoan ngoãn và học hành
rất thông minh, đặc biệt hơn cả là cặp mắt rất đẹp,
đẹp một cách kỳ lạ. Nó khô khan, lạnh lẽo, cứng như
đá, trơ trơ giống như tròng con mắt giả làm bằng sành,
với cái nhìn vô hồn, trống rỗng. Con bé không biết khóc,
không hề khóc. Những ngày hè nắng gió, con bé cứ than
mắt khô xót lắm. Tới bác sĩ nhãn khoa họ nói, lạ
lắm, trong y văn chưa có trường hợp này, con bé không
hề có tuyến lệ, không có nước mắt, làm sao khóc được?
Cha mẹ hỏi, thế phải làm sao? Bác sĩ suy nghĩ một lúc,
nói:
- Hằng ngày nhỏ mắt cho cháu bằng chất gli-xê-rin,
chất này không bốc hơi, rất lâu khô, giúp cho con mắt
không bị đau xót.
Sau này lớn lên, cô gái có một cuộc sống và một
gia đình bình thường như mọi người phụ nữ khác.
Trong cuộc sống thỉnh thoảng cũng có những chuyện
buồn và cô cũng đã khóc. Không ai biết cô khóc bằng
những giọt nước mắt không từ tuyến lệ.../.
Quý Thể