Đấy là một ngôi nhà cổ, theo lối biệt thự Tây, nhưng lại có dáng dấp

phương Đông bởi những đầu đao mái cong. Lúc còn học phổ thông,

ngày nào đi học ngang qua, để ý, hay thấy một người đàn ông đứng

tuổi dáng học giả, khi tập dưỡng sinh, khi tỉa tót mấy chậu cây cảnh;

hoặc một cô gái khá xinh, hồn nhiên tung hạt cho chim câu ăn, khi thì

ngả lưng trên ghế tựa với cuốn sách trên tay mà mắt mơ màng đâu đó...

Lúc là sinh viên, đi học đường khác, thỉnh thoảng mới ngang qua ngôi

nhà ấy, nhưng thường là vội vàng, hoặc có khi lại đèo bạn gái, nên chỉ

loáng thoáng, thấy ông già đã lòng khòng và cô gái hình như đã là thiếu

phụ... Người đang yêu và nhiều ước mơ thì nhìn mọi cái đều thấy bình

thường cả, chỉ tình yêu và ước mơ của mình là tuyệt vời nhất!...

Khi tuổi cưng cứng, mối tình đầu rồi thứ hai, thứ ba qua đi mà vẫn hoàn

tay trắng, ngoài mấy vết thương lòng biến con người thành xơ vữa.

Công việc thì vẫn bận bịu, nhưng công không thành danh chẳng toại.

Những lúc buồn, vứt bỏ cả, dạo lang thang. Không định mà bàn chân

quen thuở nào lại đưa đến ngôi nhà cổ đó. Tường mái thêm cũ kỹ,

những dây leo trên tường bao xơ xác, mấy chậu cây cảnh hình như

thiếu bàn tay chăm tỉa, trổ lòa xòa, đôi ba lần để ý không thấy bóng

dáng ông già đâu, chỉ thấy người thiếu phụ đi lại trong sân như bận rộn

gì đấy nhưng dáng vẻ lại trầm lặng uể oải; và lăng xăng bên nàng là một

cậu bé con giống nàng như lột, miệng liến láu; thêm nữa, có một bà

hình như là người ở, uể oải hơn cả chủ. Tuyệt không thấy bóng dáng

người đàn ông nào khác.

Chán nản... Hô quyết tâm hàng chục lần, rồi chuyển công tác vào

phương Nam. Không tìm đất hứa, mà chấp nhận đánh đổi sự nhàm chán

này bằng nhàm chán khác. Trời thương, run rủi cho gặp việc, gặp người

thích hợp. Mấy lần ra Bắc, song dễ đến gần chục năm mới có dịp ghé

ngang ngôi nhà ấy. Không quên, nhưng cảnh cũ người xưa dần phai

nhạt. Hôm đó, mượn chiếc xe máy cà tàng của người bạn. Trời đổ mưa,

chịu ướt chạy cố đến cổng ngôi nhà mới trú. Núp dưới vòm cổng. Thấy

cửa sắt mọt vàng đóng chiếc khoá to tướng, có dấu niêm phong. Giật

mình nhìn vào sân, vắng hiu. Tất cả các cửa ngôi nhà đóng im ỉm. Chỉ

vài đôi chim sẻ tha thẩn kiếm ăn. Như có tiếng mèo hoang đâu đó trong

vòm mái. Mưa. Mưa mau, thưa nhỏ giọt nơi hàng hiên. Gọi một chén

trà, lân la hỏi chuyện bà hàng nước dưới mái vảy cạnh cổng. Biết ông

già ốm liệt giường đến mấy năm rồi mất. Chồng cô chủ nghe đâu đi

nước ngoài làm Tiến sĩ và lấy vợ Tây, ở hẳn bên ấy, cách đây chừng

năm đột ngột trở về. Lại nghe đâu, anh ta đòi vợ bán nhà, đưa hẳn vợ

con sang Tây sinh sống, bàn cãi dùng dằng rồi cũng quyết. Xe đón họ

ra sân bay mới chừng hơn tuần nay. Trước đó, mẹ con dắt nhau đi chào

hàng xóm!... Lại nghe đâu nữa, chủ mới mua nhà, liên doanh với nước

ngoài, sẽ phá đi, xây khách sạn hơn chục tầng.

Tần ngần nhìn mãi ngôi nhà, phần dùng dằng đi ở, phần trời vẫn mưa.

Bà hàng nước chép miệng bảo, trời mưa bong bóng thế kia có mà đến

tối không dứt, sao không mua cái áo mưa giấy mà về, rẻ lắm, có hai

ngàn rưởi...

Nghe ra có lý. Định làm theo thì mưa lại nặng hạt. Hiên mưa xối xả.

Sân nước dềnh dạt đầy lá vàng. ừ mà cái mỏng được, người ta đã mỏng

rồi, thì nơi cao được, người ta sẽ cao. Hơi đâu mà hoài cổ, rỗi hơi đi rầu

lòng!...

Quên chào bà hàng nước. Ngoái cổ nhìn ngôi nhà, chỉ thấy hiên mưa

nhỏ đều như vắt chanh. Nghe ong ong trong đầu câu thơ thuở nào của

bà Huyện Thanh Quan: "Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo"...

Hà Nội, 7/1999